Het is het jaar 1977. In Zuid-Afrika overlijdt mensenrechtenactivist Steve Biko in de gevangenis. In Israël spreekt de Egyptische president Sadat als eerste Arabische leider het Israëlisch parlement toe. In Nederland vindt de Molukse treinkaping plaats. In hetzelfde jaar sterft Elvis Presley na een overdosis voorgeschreven medicijnen op 42-jarige leeftijd. In Nederland staat Vader Abraham weken lang bovenaan de hitlijst met een lied over smurfen. 1977 is ook het jaar waarin Nederland voor het eerst kennismaakt met een nieuw muzikaal fenomeen: punk.
Onbereikbare supergroepen
Voordat de punk voet aan het vasteland zet, zijn het vooral disco en superbands die de muzikale dienst uitmaken. “Moedeloos werd ik daar van”, zegt Ties van der Linden, bassist van de Nijmeegse newwaveband Utang uit de tijd. “Je had die hele grote bands zoals Genesis en Pink Floyd en de popmuziek met heel veel disco. Daar zat niets tussen. De muziek van die bands behoorde niet echt toe aan de mensen, want het waren supergroepen die onbereikbaar waren.” Punk bracht daar verandering in.
De punkmuziek waait halverwege de jaren zeventig via Engeland over naar onder andere Nederland. Muzikaal is het genre ontstaan uit de rauwe gitaarrock van Amerikaanse bands als MC5 en The Stooges. Mede dankzij manager Malcolm McLaren weet de Engelse groep Sex Pistols punk tot meer dan alleen een muziekstroming te vormen. Sociale onrust, stakingen, werkloosheid en het einde van het hippietijdperk zorgen ervoor dat punk een uitlaatklep wordt van de jeugd die ontevreden en verveeld is. Een jeugd die een kansloze toekomst voor zich ziet liggen. Of zoals de Sex Pistols het samenvatten: “There is no future and England is dreaming. No future for you. No future for me.”
TROS Disco Circus
In Nederland komt het grote publiek dankzij de grootste familie van Nederland, het burgerlijke televisiestation TROS, al snel in aanraking met de nieuwe muziekstroming. De Sex Pistols verschijnen in 1977 namelijk in het programma TROS Disco Circus. Helaas zijn er nergens meer opnamen van dit optreden terug te vinden, maar journalist Peter van Bruggen beschrijft in 1977 het artikel Sex Pistols, Anarchy in Holland hoe het optreden verloopt.
‘Het programma werd opgenomen in een circustent en Johnny Rotten heeft er totaal de pest in dat hij het nummer moet meemimen. “Hij neemt niet eens de moeite de microfoon te molesteren. Zo vervelend vindt hij het hele gebeuren. Rinus Gerritsen kijkt geamuseerd toe, Willeke Alberti vooral niet-begrijpend. En Ferry Maat, die tot tweemaal toe benadrukt dat dit de eerste en de laatste keer was dat the Sex Pistols, de sensatie op punkgebied uit Engeland, in Disco Circus zijn geweest.’
The Clash, The Damned en Iggy Pop
Een ander legendarisch tv-optreden waarmee Nederland in die nazomer van 1977 kennismaakt met punk, is het optreden van Iggy Pop. Hij treedt op in het zeer populaire programma Top Pop van Ad Visser. De zwaar aan de drugs verslaafde Iggy Pop weigert in eerste instantie om het nummer ‘Lust for live’ te playbacken en blijft mokkend in zijn kleedkamer zitten. De muziekband van het nummer wordt vervolgens toch gestart en Iggy Pop stormt het podium op en geeft een legendarisch optreden weg.
“Dat was nog nooit vertoond”, herinnert Steven de Bock, drummer van de latere Nijmeegse punkband the Squats en the Bips zich. Hij ziet het optreden als jongen thuis op de televisie samen met zijn ouders. “Dat was de muziek die ik leuk vond en daar ging het hele decor.” Het nummer bereikt uiteindelijk zelfs de derde plek in de Nederlandse hitlijsten.
Voor Rob Berends, een van de latere leden van de punkcommissie van Doornroosje, is 1977 ook het jaar van de punk. “Samen met mijn broer ging ik dat jaar op interrail. We zijn onder andere in Londen geweest, de stad van de punk. Ik werd lid van het muziekblad Oor. En als welkomstcadeau kreeg ik een verzamelelpee van Stiff Records, A Bunch Of Stiff Artists. Er zat nog een extra singletje van The Damned bij als cadeau. Dat lag allemaal thuis op mij te wachten toen mijn broer en ik terugkwamen van onze vakantie. Thuis zette ik eerst dat singletje op. Wat is dit? Dit is té gek. Ik gooide mijn kamerdeur open, riep mijn broer en binnen de kortste keren stonden we elkaar tegen de muur aan te gooien. We waren verkocht. Dat was de eerste kennismaking met punk.”
In de Nederlandse pers krijgt punk vanaf de nazomer van 1977 ook veel aandacht. In muziekkrant Oor verschijnen al snel verhalen over de punkmuziek. The Damned, The Clash, Sex Pistols en Blondie zijn slechts enkele bands die regelmatig in het muziekblad voorbij kwamen. In de reguliere kranten wordt vooral negatief bericht over punk. Met name de geweldincidenten voeren de boventoon in deze berichtgeving. Als punk of punkers positief in beeld komt, dan is het meer uit verwondering. Een mooi voorbeeld hiervan is het nieuwsbericht ‘Ingesneeuwd echtpaar door punkgroep gered’ op de voorpagina van de Arnhemse Courant.
De concerten van onder andere The Strangles en Blondie worden in Paradiso inmiddels druk bezocht door groepen Nederlandse punkers. Tegelijkertijd verschijnen de eerste eigen punkfanzines, gemaakt door en voor punkers. In de zomer van 1977 verschijnt de eerste editie van KoeCrandt, het meest beroemde Nederlandse punk fanzine uitgegeven door Diana Ozon en Hugo Kaagman. Deze groeit in de jaren erna uit tot de spreekbuis van de Amsterdamse punkscene. De eerste punkwinkels openen in Nederland hun deuren en de eerste punklabels worden opgericht. Niet lang daarna beklimmen de eerste Nederlandse en lokale punkbands het podium. Zo ook in Gelderland.
Door: Erik Nijsten