Vanaf de eind jaren zeventig maakte Nederland kennis met een nieuw muzikaal fenomeen: punk. Follow The Music dook de archieven in en sprak met een aantal betrokkenen uit die tijd om uit te zoeken hoe het in Gelderland er aan toe ging. Deze keer Havana aan de Waal: Nijmegen.
Eind 1978 zijn er door het hele land al verschillende punk bands, winkeltjes, platenlabels en concerten. Ook de commercie heeft, net als bij vele andere muziekstromingen, punk al snel opgepikt. In warenhuizen zijn sluitspelden met clips te krijgen zodat je geen echte veiligheidsspeld door je neus of oor hoeft te boren. C&A adverteert in 1978 pagina groot met een ‘punkbroek in jeansstyling. Haast niet van echt leer te onderscheiden en voor een punkie prijsje.’ Geen wonder dat de media punk als alternatieve muziekstroming afschrijft. Toch ontstaat er pas vanaf die tijd een levendige punkscene in Nijmegen.
Roosje doet niet aan punk!
Eind jaren zeventig spelen er veel nationale en internationale bands in de Waalstad. Blondie, Elvis Costello en XTC zijn slechts enkele namen die in Nijmegen op de planken stonden. Op het podium van de Menzo heeft zelfs Talking Heads gespeeld. Deze bands spelen meer een vorm van new wave dan punk. Voor echte punk moet je in die tijd naar de Stokvishal in Arnhem of naar het Mafcentrum in Maasbree.
“Het was puur beleid van Doornroosje toen”, licht Rob Berends toe. Hij wordt later een van de leden van de punkcommissie van Doornroosje. “In 1979 belde ik een keer naar Doornroosje met een verhaal over een band die heel militant was in hun houding, tegen militarisme, voor vegetarisme en met veel slogans. De band heette Crass. ‘Wat voort muziek is het?’ werd er toen gevraagd. ‘Punk’, antwoordde ik. Het antwoord wat ik toen kreeg was: “Wij doen in Roosje geen punk.” Dat was van 1977 tot 1979 het beleid in Doornroosje. Roosje doet geen punk.”
Waalzicht en De Buizerd
Uiteraard zijn er wel plekken in en rondom Nijmegen waar punkers elkaar treffen en waar optredens van nationale en lokale punkbands plaatsvinden. Punk is dan wel doodverklaard, er is wel degelijk iets veranderd in het muzikale landschap. Voor bands waar voorheen geen mogelijkheid is om op te treden, zijn inmiddels diverse lokale deuren op een kier gezet. Enkele plekken waar in en rondom Nijmegen waar punkers hun heil zoeken zijn de Nijmeegse cafés De Buizerd en politiek centrum O42.
“In De Buizerd werd op zondagavond wel eens punkmuziek gedraaid. Uiteindelijk is het daar gestopt. De reden was niet de muziek of dat het publiek vervelend was. Het probleem was dat het publiek niet dronk en het café daardoor geen omzet draaide. We stopten daarom met daar draaien en toen was het afgelopen met de punk in De Buizerd”, aldus Rob Berends. Café Waalzicht in Lent is ook een favoriete uitgaansplek voor punkliefhebbers.
“In Waalzicht speelden elke zaterdagavond bandjes”, vertelt Ties van der Linden, in die tijd bassist van de newwaveband Utang. “Wij hebben daar vaak gestaan, maar er speelden ook veel bandjes uit Eindhoven en ook punkbandjes uit Rotterdam. In Waalzicht kwamen toen meer lokale bands dan in Doornroosje. Er moest nog een gevecht worden geleverd voordat je daar als bandje binnenkwam.”
“Voor punk en new wave was toen nog geen plaats in Doornroosje. Maar dat was niet alleen daar”, vervolgt Ties. “Je had in de Van Welderenstraat ook een platenzaak en die verkocht alternatieve muziek. Toen ik daar een keer een plaat ging kopen, werd gezegd dat punkmuziek niet verkocht werd. Ze dachten dat van die muziek de naald kapot zou gaan. Je kon ook de platen vaak gewoon niet krijgen. Dat was toen echt het establishment: het kon op de een of andere manier niet.”
Punkcommissie in Doornroosje
Uiteindelijk is een aantal mensen in Nijmegen de situatie meer dan zat. Zij zijn van mening dat er voor punk wel degelijk een plek is in Doornroosje. “Wij zijn naar Doornroosje gestapt om iets met punk te gaan doen”, vertelt Fred Maessen van platenzaak De Waaghals. “In een map waarin alles stond genoteerd wat werd aangeboden stond ook Dr. Feelgood, een echt pubband waar de punk ook uit is voortgekomen. Voor 1.500 gulden gage kon de band geboekt worden. Dat is toen gelukt en op 9 oktober 1979 stond Dr. Feelgood uiteindelijk op het podium in Doornroosje.”
“Bij het concert van Dr. Feelgood waren er iets meer dan tweehonderd mensen. Het was een succes en toen was men er bij Doornroosje van overtuigd dat dit werkte”, aldus Fred Maessen. “Er kwam een vervolggesprek en het bleek dat er nog een aantal mensen naar het bestuur van Doornroosje was gestapt. Zij wilden punk en wave plaatjes draaien. Zo zijn we begonnen: een keer in de twee weken punk- en newwaveplaatjes draaien en soms ook bandjes erbij. Samen vormden wij de punkcommissie.”
Vanaf 1979 worden dan ook de eerste punkbands in Doornroosje geboekt. Op 17 november speelt de Rotterdamse punkband Rondos en niet veel later weten ook bands als The Ex, Soviet Sex, Tandstickerdsocks en de UK Subs hun weg naar Doornroosje te vinden. Onder Doornroosje worden ook oefenruimten uitgegraven. Lokale punkbands gaan daar oefenen en al snel wordt Doornroosje een ontmoetingsplek voor punkers. Punk heeft definitief vaste voet aan de grond van de Waalstad gezet.
Het aantal punkbands in Nijmegen blijft echter beperkt. De meeste Nijmeegse bands uit die tijd, Vice, Das Wesen, Bazooka en Mekanik Kommando, zijn meer gericht op experimentele muziek , op new wave of de Ultra beweging. “Er was wel een punkscene, een groep mensen die wekelijks, soms dagelijks met elkaar optrokken,” vertelt Maarten IJf een punker uit die tijd. “Maar er was slechts een beperkt aantal punkbandjes. Je had The Zeroes, Tedje en de Flikkers en later nog the Squats.”
Door: Erik Nijsten